مجله مونتی کافی :: قهوه عربی شدهٔ واژهٔ کفا یا کافا است که در اصل نام منطقه و شهری در جنوب غربی اتیوپی است که گیاه قهوه در ابتدا در آنجا یافت شدهاست.
ابوعلی سینا، حدود هزار سال پیش در کتاب خود شرح جامعی در مورد قهوه آورده که البته ایرانیان در آن عصر بر آن نام بونو نهاده بودند و بوعلی نیز همین واژه را به کار بستهاست. این واژهای است که هنوز در اتیوپی آن را به کار میبرند. بوعلی سینا قهوه را به منظور تحریک بیماران افسرده، مورد استفاده قرار دادهاست.
قهوه یک دانه بسیار دوست داشتنی است که از دانههای بوداده و آسیابشدهٔ گیاه قهوه به دست میآید. گیاه قهوه بومی مناطق نیمه گرمسیری آمریکا و برخی از جزایر جنوب و جنوب شرق آسیا است.
این گیاه از یمن و اتیوپی به سایر نقاط جهان پراکنده شد و در حال حاضر در بیش از ۷۰ کشور کشت میشود که در درجهٔ اول مناطق استوایی آمریکا، جنوب شرقی آسیا، هند و آفریقاست، هنگام رسیدن میوهٔ گیاه قهوه، دانههای قهوه را برداشت و فرآوری میکنند.
ارتفاع این درخت بین ۳ تا ۱۰ متر متغیر است و ۳ تا ۵ سال بعد از کاشته شدن محصول میدهد. این گیاه، گلهایی سفید و خوشبو دارد که شباهت زیادی به گل یاسمین دارد.
دانههای قهوه خشک شده به درجات مختلف برشته میشوند، بسته به عطر و طعم مورد نظر، درجه بندیهای مختلفی برای این محصول در نظر گرفته شدهاست، قهوه کمی اسیدی است و میتواند به علت داشتن کافئین بالا موجب تحریک انسان گردد.
هیچکس به صورت درست نمیداند این نوشیدنی چگونه به دست آمده است. اما احتمال میرود کنجکاوی انسان دلیل اصلی پیدایش آن باشد.
افسانهای وجود دارد از یک بُزچران به نام کَلدی در اتیوپی اواخر سده ششم میلادی؛ داستان از این قرار است که یک روز کلدی متوجه بی قراری و اضطراب عجیب گله بزهایش بعد از خوردن نوعی میوه و برگهای گیاهی ناشناس میشود.
کمی بعد راهبان محلی از وجود چنین گیاهی مطلع شده و پس از آزمونهای بسیار فهمیدند با بو دادن، خرد کردن و در آب انداختن دانههای این گیاه میتوان از آن یک نوشیدنی خاص درست کنند. این نوشیدنی به آنها کمک میکرد تا ساعتها بیدار بمانند و نیایش کنند. به همین ترتیب قهوه بر سر زبانها افتاد و در شهرهای مقدس دورتر مثل مکه و مدینه هم طرفدار پیدا کرد.
قهوه به چهار نوع اکسلسا، لیبریکا، عربیکا و روبوستا دستهبندی میشود که دو نوع اول ۱.۰ درصد از کل قهوه دنیا را تشکیل میدهند. گیاهان عربیکا و روبوستا تفاوتها و شباهتهایی با یکدیگر دارند.
مرغوبترین قهوه که طعم و بویی منحصر به فرد دارد از بوتهای به نام عربیکا به دست میآید که قدیمیترین نوع قهوه است و در ارتفاع ۴۰۰۰ تا ۶۰۰۰ متر بالاتر از سطح دریا رشد میکند. حدود ۷۵ ٪ از کل قهوهای که در جهان کشت میشود عربیکا است.
نوع دیگری از قهوه روبوستا نام دارد که در بلندی ۲۵۰۰ پایی رشد میکند و بیشتر از عربیکا تحمل سرما را دارد. میزان کافئین روبوستا دو برابر عربیکا است، اگرچه بو و طعم آن در رده پایینتری قرار دارد و ارزانتر است. روبوستا حدود ۲۵ ٪ از کشت قهوه جهان را تشکیل میدهد. نوع مرغوب آن هم برای تهیه اسپرسو به کار میرود. نوع دیگری از قهوه که در آفریقای غربی میروید لیبریکا نام دارد که درصد بسیار اندکی از دانههای قهوه از این نوع هستند.
قهوه آمار جالبی از خود به جا گذاشته است. این دانه بعد از نفت، دومین ماده تجاری و دومین نوشیدنی پر مصرف بعد از آب است. از هر چهار نفر یک نفر در جهان به طور مستقیم و غیرمستقیم با آن سر و کار دارد و ۴۰ درصد قهوه دنیا نیز در برزیل کشت میشود.